Overlevingsstrategieen

Overlevingsstrategieën

Motortraining is essentieel voor het opbouwen van basiskennis en -vaardigheden die nodig zijn om veilig aan het verkeer deel te nemen. De meeste motortrainingen echter zijn niet direct gericht op het aanleren van technieken die specifiek gericht zijn op het vermijden van en omgaan met bepaalde specifieke ongevallen. Ongevallen die zeer duidelijk naar voren komen uit ongevalsstatistieken die motoren betreffen, zoals het MAIDS-rapport. Over het algemeen zijn het vaardigheden die zelden of nooit gebruikt hoeven te worden. Het aanleren van deze vaardigheden op zich is vaak een tijdrovende aangelegenheid. Toch is er alles voor te zeggen om uitgerekend aan deze vaardigheden aandacht te besteden.

Met de vaardigheidsaspecten in het achterhoofd komen drie types motorongelukken duidelijk naar voren:

• Botsing met een ander voertuig (meestal een auto en meestal een auto die van richting verandert)
  
• Niet de bocht doorkomen
  
• Frontale crash
  

Kijken we vervolgens naar de basisvaardigheden die nodig zijn om deze ongelukken te vermijden, dan is er een aantal algemene vaardigheden nodig in bijna elke ongevalssituatie. De noodstop is hiervan toch wel de bekendste. Voor sommige ongevallen zijn specifieke vaardigheden nodig. En sommige van deze vaardigheden zijn behoorlijk complex.
Ongevallen zijn in drie hoofdcategorieën onder te verdelen (hieronder vallen 90% van alle ongelukken en 99% van alle ernstige ongelukken) waarvoor vervolgens zes soorten vaardigheden nodig zijn om deze te kunnen vermijden/de ernst van de impact te kunnen minimaliseren.
Overlevingsvaardigheden
Noodstop
De noodstop is duidelijk een overlevingsvaardigheid. Bij een botsing is het noodzakelijk om in zeer korte tijd vaart te minderen om een botsing te voorkomen of om de ernst van de impact te reduceren. Minder duidelijk als het gaat om de noodstop is, dat een slecht uitgevoerde noodstop al snel de oorzaak is van een ongeval. Bij een ongeval in een auto zullen geblokkeerde wielen alleen maar de mate van snelheidsvermindering reduceren. Op een motor zal een geblokkeerd wiel (vooral het voorwiel) al snel controleverlies over je motor betekenen, waardoor je onderuitgaat.
De meeste beginnelingen, laten we zeggen de eerste twee jaar dat iemand motorrijdt, zullen als ze nooit een noodstop geoefend hebben, eerder hun voorwiel blokkeren bij hard remmen en onderuitgaan. Of je er goed vanaf komt is een kwestie van geluk. Het gevolg hiervan is dat de motorrijder bang wordt om zijn voorrem te gebruiken, de meest effectieve rem die je hebt, en hem daardoor extra kwetsbaar maken in een ongevalssituatie.
Uit onderzoeken (o.a. Hurt- en MAIDS-rapport) is gebleken dat slechts een klein gedeelte motorrijders hun remmen optimaal gebruikt in een noodsituatie. De meesten gebruiken alleen hun achterrem (die levert slechts twintig procent van de remkracht van de motor, zie vorige nieuwsbrief), terwijl eenderde de rem helemaal niet aanraakt. Men vermoedt dat dit komt omdat de motorrijder doordat hij in het verleden tijdens het remmen al eens een val gemaakt heeft, bang is om zijn remmen te gebruiken.
Naarmate motorrijders gewend raken aan het gebruik van hun remmen in een noodsituatie, stijgen de overlevingskansen. Door de juiste training in het maken van en informatie te bieden over een noodstop, zal uiteindelijk het aantal letselongevallen sterk kunnen afnemen.
Kijktechniek (richtingsperspectief)
Je ogen spelen een cruciale rol in het beheersen van je motor. Als regel geldt namelijk bij het motorrijden: waar je heenkijkt, ga je naartoe, en om je koers te bepalen, moeten je ogen dus in de juiste richting gericht zijn (richtingsperspectief). Ook is je kijkgedrag van belang bij het anticiperen op de acties van andere weggebruikers om je heen en voor het tijdig herkennen van signalen die andere weggebruikers uitzenden in conflictsituaties.
Doelfixatie is hier ook een onderdeel van. Kijk je naar zaken die je juist wilt ontwijken, dan zul je er ongetwijfeld tegenaan botsen.


Bewegingsanticipatie
Anticiperen op wat een voertuig waarschijnlijk gaat doen in een conflictsituatie, oftewel waar het voertuig zich heen gaat bewegen, behelst een aantal vaardigheden, waarvan sommige behoorlijk complex. Toch, als je kijkt naar de meest voorkomende conflictsituaties tussen auto's en motoren, zul je zien dat een klein aantal vaardigheden dat te maken heeft met anticiperen, mits uitgevoerd in de juiste volgorde, ervoor zorgt dat de motorrijder in staat is actie te ondernemen op de handelingen van de autobestuurder. Zo zal hij in staat zijn in te kunnen schatten waar de auto zich heen gaat bewegen, wat zijn snelheid is, enz. Door deze vaardigheid aan te leren en toe te passen zal de motorrijder de vroege waarschuwingssignalen van de bestuurder herkennen en daardoor een botsing met het voertuig kunnen voorkomen.
Crash Survival
Soms, het maakt niet uit hoe goed de rijder is, zal hij betrokken raken bij een ongeval door factoren buiten hemzelf om en niet in staat zijn dit te ontwijken. Wanneer een motorrijder valt, hangt het af van de actie en reactie van de rijder of hij ook daadwerkelijk ernstig gewond zal raken tijdens dit ongeval.
Een simpel voorbeeld is wanneer de motor onder de rijder vandaan slipt. In deze situatie moet de motorrijder altijd proberen te glijden in plaats van om te kiepen. Daardoor kan hij zien waar hij heen gaat, kan hij zijn handen en voeten gebruiken om weg van gevaren te sturen en zijn lichaam zal niet omvallen met het gevaar zijn ledematen te breken als ze de grond of andere voorwerpen (voertuigen) raken.
Tegensturen
Deze vaardigheid is pas de laatste tien jaar goed in de belangstelling gekomen. Tegensturen is de techniek van het gebruik van gyroscopische precessie om de motor direct en doeltreffend van richting te laten veranderen. Terwijl het onderbewust door alle motorrijders gebruikt wordt, is het niet zo goed bewust bekend bij de meeste motorrijders. Daardoor kan het door deze rijders ook niet gebruikt worden als een manier om in noodsituaties op een juiste manier te kunnen manoeuvreren. Toch is deze vaardigheid van levensbelang in een dergelijke situatie, doordat een snelle en juiste verandering van richting het verschil betekent tussen bijna ergens tegenaan botsen/vallen en een frontale crash.
Risicomanagement
Een modern middel dat gebruikt wordt in het bedrijfsleven is risicomanagement, de vaardigheid om risico's te kunnen identificeren en kwantificeren, de ernst in te kunnen schatten, te beslissen of je bereid bent dat risico te lopen en zo niet, hoe je dat risico kunt vermijden. Bij het motorrijden betekent dit een risico bij het rijden als zodanig te identificeren (bijvoorbeeld op een bepaalde locatie hard rijden) en te bepalen of je daadwerkelijk dat risico wilt lopen.
De meeste motorrijders, alhoewel ze heel goed onderricht zijn op dit gebied, staan niet eens op een logische manier stil bij de risico's van het motorrijden. Of het risico wordt als een algeheel risico gezien (het risico van sowieso motor te rijden) en motorrijden als risico in zijn geheel is gewoon te groot om daar een juiste beslissing over te nemen, of het risico wordt niet goed waargenomen. Het rijden op een bepaald stuk weg met grote snelheid bijvoorbeeld wordt dan niet beschouwd als snelheid betrekking hebbende op die locatie, maar de snelheid 'waarmee ik normaal altijd rijd'. Door iemand wat handvatten aan te reiken, manieren om risicomanagement in het motorrijden toe te passen, zal de rijder bijvoorbeeld veel eerder geneigd zijn zijn snelheid aan een bepaalde situatie aan te passen, en in staat zijn verstandig en goed doordacht het te nemen risico te benaderen.
Het voordeel van risicomanagement is dat de meeste motorrijders het zien als een professioneel proces dat hen door het toe te passen in staat stelt hun eigen waardevolle oordeel te vellen, zoals het bepalen of ze bereid zijn zich aan een bepaalde hoeveelheid risico bloot te stellen. Persoonlijke waardeoordelen zoals deze zullen eerder veranderen onder druk van de omgeving (vrienden) en, afhankelijk van de instelling van de motorrijder, zullen de beste resultaten worden bereikt als de motorrijder vrijwillig een veiliger rijstijl aanneemt in plaats van door bijvoorbeeld wettelijke bepalingen.
De Ongevallen
Botsing met een ander voertuig
Bijna uit alle ongevalsonderzoeken met betrekking tot motoren komt naar voren dat bij het gros van de motorongelukken een auto betrokken is, en meestal een auto die van richting verandert. Dit soort motorongelukken is een probleem in de meeste westerse landen. Mobiele obstakels in de vorm van auto's zijn waarschijnlijk de grootste bedreiging voor het welzijn van een motorrijder op de moderne wegen. Van de auto-motorongelukken is de meerderheid kruispuntongevallen, waarbij de automobilist de schuldige is en gewoonlijk niet één, maar twee rijfouten maakt: niet goed uitkijken en geen voorrang geven.
Ongevallen veroorzaakt door auto's die afslaan bij een kruispunt zijn de meest gebruikelijke motorongevallen om de simpele reden dat om een onvoorzichtige (auto)bestuurder te kunnen overleven voor een motorrijder betekent dat hij alle zes essentiële overlevingsvaardigheden goed moet beheersen.
Tenzij een motorrijder al deze zes vaardigheden specifiek heeft aangeleerd, zullen de meeste motorrijders niet vaardig genoeg zijn en daardoor kwetsbaar ten opzichte van hun gemotoriseerde belager. In de ongevalsstatistieken zijn duidelijk beginnende rijders oververtegenwoordigd. Daaruit zou je kunnen concluderen dat meer ervaren rijders minder snel verongelukken omdat ze door ervaring, vaak door het betalen van duur leergeld, en/of training overlevingsstrategieën hebben aangeleerd.

Om een botsing met een auto te kunnen vermijden, zal de motorrijder kennis moeten hebben van risicomanagement, op problemen op risicovolle locaties voorbereid moeten zijn, moeten kunnen anticiperen op het gedrag van de automobilist, zodat hij van tevoren in kan schatten welke bedreiging deze voor hem vormt, en over voldoende kijkgedragcapaciteiten (richtingsperspectief) dienen te beschikken terwijl hij het risico benadert om gebruik te kunnen maken van bepaalde vluchtroutes die beschikbaar zijn. Ook de noodstop moet hij tot in de puntjes beheersen om optimaal snelheid te kunnen reduceren, speciaal in die gevallen waar zich geen vluchtroute voordoet, en hij moet snel en abrupt van richting kunnen veranderen (tegensturen). Ten slotte, mocht het toch van kwaad tot erger gaan, zullen zijn overlevingskansen vergroten als hij crash-survivaltechnieken heeft aangeleerd.
Niet de bocht doorkomen
Er zijn twee hoofdredenen waarom een motorrijder niet door de bocht komt, en ook al wordt in politierapporten vaak gemeld: te hoge snelheid, zonder dat er sprake was van een glad wegdek, toch gebeuren deze ongelukken gemiddeld met een normale snelheid, waarmee je normaal gesproken netjes de bocht doorkomt. Het grootste probleem is een gebrek aan rijvaardigheden en in het bijzonder het kijkgedrag (richtingsperspectief). Wat zich schijnbaar vaak voordoet, is dat de rijder een bocht inrijdt, plotseling beseft dat hij een beetje te hard rijdt, vervolgens voor zich een obstakel ziet opdoemen; of aan de kant van de weg, of een tegemoetkomend voertuig. In paniek fixeert hij zijn ogen op het obstakel en de motor gaat waar hij kijkt...
Uit de statistieken blijkt dat bij een groot aantal motorongelukken de motorrijder ergens tegenaan botst. Laat zeggen een boom of een lantaarnpaal. Meestal bevindt zich voldoende ruimte om het obstakel, een boom of lantaarnpaal is erg smal vergeleken bij een motor. De motorrijder is bang om ergens tegenaan te botsen, kijkt ernaar en botst er vervolgens tegenop.
Een mooi voorbeeld van doelfixatie is een ongeluk waarbij twee Harleyrijders frontaal op elkaar botsten bij een overzichtelijke bocht. De weg had twee rijstroken maar er was meer dan voldoende ruimte om elkaar te passeren. Ook gebeurt het nogal eens dat een motorrijder op een geparkeerde auto botst.

De vaardigheden die een motorrijder nodig heeft om ongelukken in een bocht te voorkomen zijn onder andere kijktechniek, noodstop- en crash-survivalvaardigheden.
Frontale crash
Als je in acht neemt hoe smal een motor is, zul je je verwonderen over het feit dat een groot deel van de meest voorkomende ongevallen een frontale crash is, meestal met een auto, en deze botsingen vinden meestal plaats op een recht stuk weg. Waarschijnlijk is de oorzaak een combinatie van het vermogen van de motor bij jongere motorrijders en doelfixatie.

Frontale botsingen zijn te voorkomen door: risicomanagement, waardoor de motorrijder de controle over zijn motor en zichzelf behoudt, kijkgedrag (richtingsperspectief) om doelfixatie te voorkomen en vluchtroutes te kunnen gebruiken, de noodstop wanneer er geen vluchtroutes zijn en/of een plotselinge richtingsverandering is vereist, en tegensturen wanneer abrupt en snel ontwijken is vereist. Als alles misgaat crash-survivalvaardigheden om de ernst van de impact te minimaliseren.
Conclusie
Er zijn dus zes overlevingsvaardigheden die een rijder nodig heeft om 95 procent van alle motorongelukken te kunnen vermijden of te overleven. Deze 95 procent behelst bijna alle levensbedreigende ongelukken. Terwijl sommige vaardigheden behoorlijk complex lijken, liggen ze toch niet buiten het leervermogen van zelfs beginnende motorrijders.
Deze vaardigheden en daaraan gerelateerde ongevallen zijn:
Ongeval en vaardigheid:
Botsing met van richting veranderende auto:

• kijktechniek (richtingsperspectief)
  
• (bewegings)anticipatie
  
• crash survival
  
• tegensturen
  
• risicomanagement
  
• noodstop
  

De bocht niet doorkomen:

• kijktechniek (richtingsperspectief)
  
• noodstop
  
• crash survival
  

Frontale crash:

• risicomanagement
  
• kijktechniek (richtingsperspectief)
  
• noodstop
  
• crash survival
  
• tegensturen
  

Er zijn nog veel andere motorrijtechnieken die een motorrijder zou moeten kennen om absoluut veilig te rijden, maar in het bovenstaande worden vaardigheden beschreven die je zelden nodig hebt en vaak een lagere prioriteit in de meeste trainingsprogramma's hebben. Wij geloven echter dat een motortraining gefocust op het trainen van deze zes vaardigheden het aantal ongevallen met motorrijders drastisch kan verlagen. In de voorgaande nieuwsbrieven wordt hier daarom ook uitgebreid aandacht aan besteed en kun je de diverse artikelen hierover teruglezen.

Bron, www.lcvm.nl

Risicogedrag van motorrijders

Motorrijden is vandaag de dag een hobby vol risico's. Zoals bij alle andere risicovolle hobby's, zoals bergbeklimmen, parachutespringen en wildwatervaren, zit de aantrekkingskracht hem volledig in het uitoefenen van de activiteit.

Er zijn diverse groepen te onderscheiden als het gaat om de motivatie van motorrijders, zoals:
een groep die gekenmerkt wordt door het zich op sportief gebied willen uitleven. Deze behelst aspecten als: snel willen rijden, ten volle willen genieten van snelheid en bochtenrijden, een verkeerstechnische prestatie willen laten zien, beter en sneller dan andere motorrijders willen zijn en bij het rijden de grenzen van angst-genot-spanning willen opzoeken.
Een volgende groep kenmerkt zich door rijplezier en eigenwaardeversterking. Hier spelen aspecten als blijdschap en plezier aan het rijden een rol, volledig willen opgaan in de activiteit van het rijden, de zorgen van alledag willen vergeten, een echte motorrijder willen zijn en als zodanig in de vriendengroep bekend willen staan.
Een derde groep kan aangemerkt worden als veiligheidsstrevers. Daartoe behoren doelen als door het eigen veilige gedrag in het verkeer ongevallen te willen vermijden en zichzelf en de machine steeds onder controle willen houden.
Motorrijders zijn allang geen uniforme groep personen meer. De motivaties om te gaan motorrijden zijn onderling behoorlijk verschillend. Daardoor zijn er ook diverse voertuigtypes op de markt:

normale wegmotoren voor de rijbeleving van kortere ritten

sportieve wegmotoren oftewel racers in lichte, strakke uitvoering voor het racen op asfalt

toermotoren met uitgebreide bekleding voor het overwinnen van grotere afstanden

enduro's voor het off-road rijden

choppers voor relaxed rijden en showen met je machine

Daar vloeien dan weer diverse rijstijlen uit voort, waaronder:

• defensief-rustig
  
• niet sportief bedeesd
  
• fel onbekommerd
  
• gematigd sportief
  
• sportief (racerij)
  

Je rijstijl heeft veel, maar niet alles te maken met het soort motor dat je rijdt. Het risicogedrag van motorrijders, maar ook andere verkeersdeelnemers, kan verklaard worden op grond van een beslissingsproces: verkeersdeelnemers moeten negatieve consequenties (in extreme gevallen een ongeluk) en het nut van riskant gedrag tegen elkaar afwegen. De inschatting van negatieve consequenties, in het bijzonder gevaar, hangt in grote mate af van de rijervaring en vaardigheden van de motorrijder. Het nut wordt hoofdzakelijk door de mate waarin men geneigd is zich 'uit te leven' beïnvloed. De bereidheid tot het nemen van risico's stijgt met de mate waarin men geneigd is zich uit te leven en de (soms foutief) ingeschatte ongevaarlijkheid van de situatie.
Gebrek aan vaardigheden en de bereidheid zich uit te leven zijn bij jongere verkeersdeelnemers de grootste risicofactoren. Maar door het kijken naar gedragingen tijdens een rijvaardigheidstraining kun je zien dat deze twee factoren ook het risicogedrag van ervaren motorrijders beïnvloeden.
Er zijn meerdere redenen om aan te nemen dat deze twee factoren van invloed zijn op het risicogedrag van motorrijders in het wegverkeer, waaronder een analyse van de invloeden op het ontstaan van diverse ongevallen. Hieruit kun je opmaken dat vooral eenzijdige ongevallen door 'uitleventendenzen', oftewel het zich koste wat kost willen uitleven, en gebrekkige rijervaring beïnvloed worden. Ook zien we dat rijders met een sportieve motor of met een behoorlijk sportieve rijstijl hoger scoren in de ongevalsstatistieken.

1. Veilig rijden begint met het onderkennen van het bestaan van risico's. Daarna kan de motorrijder zijn rijgedrag hieraan aanpassen, in het besef dat hiermee mensen en eigendommen gemoeid zijn.
   
2. Inschatten van het risico. Dit is een vaardigheid die je moet leren. Door ervaring zul je in staat zijn beter risico's in te schatten. Draag je bijvoorbeeld onvoldoende beschermende kleding op de motor, dan heb je geen goed idee van de risico's hieraan verbonden of je neemt bewust het risico op ernstig letsel als je toch onverhoopt komt te vallen.
   
3. Risicoherkenning. Je kunt niet omgaan met risico's als je ze niet herkent. Er zijn twee soorten risico's: subjectief en objectief. Subjectief heeft te maken met gedrag en houding van een motorrijder. Objectief wordt bepaald door omgevingsfactoren, andere voertuigen en wegcondities.
   

Risicomanagement moet een logisch gevolg zijn van je rijgedrag. Hierbij spelen veel andere factoren mee, zoals weersomstandigheden, toestand van je motor, wegcondities, gezondheid, enz. Sommige motorrijders doen het onbewust. In principe zit het in een ieder van ons ingebakken, een natuurlijke afweer tegen ongewenste situaties. Houding en aard van de motorrijder kunnen van invloed zijn op hoe hij met risico's omgaat. Een positieve houding en de instelling om problemen en ongevallen te vermijden zullen dus altijd een positief effect scoren als het gaat om het vermijden van risico's

En nu heb ik pijn in mijn vingers van het typen

Goed stukje Serge!!! Ondanks dat het pas een klein jaartje geleden is dat ik mijn papiertje en verrichtingen heb gehaald, is het toch weer goed om er even bij stil te staan.
Wat ik hier in mis, en wat mij vaak in het oor gebruld is is; AFSTAND houden! Dat geeft je de tijd om te reageren en vluchtwegen te zoeken. Ik zie erg vaak motorrijders op de kont van een auto zitten, lekker heen en weer slingerend, kijkend wanneer ze er eindelijk langs kunnen. Levensgevaarlijk!!!
Daarnaast; zoek oogcontact met mede weggebruikers in voorrangssituaties of situaties waarbij je met meerdere weggebruikers te maken hebt. Je weet dan zeker dat ze je gezien hebben.

Ons werd herhaaldelijk ingewreven vooral defensief te rijden.....even lekker doortrekken op plekken waar het kan; daarvoor rijdt je motor, maar blijf bewust van de gevaren die je als motorrijder tegen kunt komen.

Als we straks naar de ardennen gaan of andere ritten ondernemen vind ik ook dat er respect moet zijn voor ieders rijgedrag. Iedereen zal misschien toch wel een andere rijstijl hebben; ben je ervaren of niet, wanneer heb je je papiertje gehaald...welke oefeningen heb je wel dan niet gehad...leeftijd...
En moet het ook mogelijk zijn om elkaar aan te spreken op onverantwoord rijgedrag. Je kunt ook elkaar in gevaar brengen. Al vind ik wel dat iedereen verantwoordelijk blijft voor zijn eigen rijgedrag en beslissingen die hij/zij neemt.

he serge.

inderdaad een goed en vooral duidelijk stuk info.
alleen die zere vingers geloof ik niet helemaal???
hier was een serieus kopieer gehalte aanwezig,,,grijns.

maar buiten dat vind ik het een zeer goed idee van je om dit weer eens onder de aandacht te brengen.
ik rijd nu zo'n 33 jaar motor (+2 jaar illegaal dus 35) en ook ik vind het zeer goed om deze dingen weer eens door te lezen.
je bent tenslotte nooit te oud om te leren!
komt nog bij dat een hoop van jouw info in mijn tijd nog helemaal niet zo bekent was. ( ppfffffff wat voel ik me nu oud zeg ).

greets roberto.

Ik ben geabbonneerd op de nieuwsbrief van het LCVM,Landelijk Coördinatiecentrum Verhoogde Motorrijvaardigheid,hier staan elke maand supergoeie tips enzovoorts in,is een echte aanrader dus!
www.lcvm.nl ,onderaan de pagina kan je je aanmelden voor hun nieuwsbrief die 1 keer per aamd verstuurt wordt.

Inderdaad! Onder het stukje staat de bronvermelding Het ging mij er om de info te delen met de leden en als zij zich aanmelden bij www.lcvm.nl hoef ik niet meer alles over te typen.
knippen plakken???????????? wat is dat???????

Laterrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr

Die foto omder Crashsurvival... is die niet ooit genomen door een flitskast??? Komt me bekend voor nl. Ik was 't niet!! volgens mij ging die motorrijder onderuit met 130 km/h bij een flitskast. Foto heeft een half jaar terug bij ons ind e krant gestaan.

Heb me aangemeld; bedankt voor de tip!!